De Japanse regeringscoalitie van de Liberaal-Democratische Partij (LDP) en partner Komeito heeft bij de verkiezingen van zondag 20 juli definitief haar meerderheid in het Hogerhuis verloren. Dat meldt de publieke omroep NHK.

De uitslag bevestigt eerdere exitpolls en markeert het zwakste resultaat voor de coalitie sinds haar oprichting in 1999. Van de 125 zetels die op het spel stonden, haalt de coalitie er slechts tussen de 41 en 43, ver onder de benodigde 50 zetels voor een meerderheid.

Wil je alle artikelen kunnen lezen en elke podcast beluisteren? Neem dan een abonnement en krijg toegang tot alle artikelen en de database met duizenden berichten.

Premier Ishiba erkent de uitslag en heeft aangegeven aan te blijven. De uitkomst is een zware klap voor zijn leiderschap en creëert directe onzekerheid over Japans economisch beleid, de begrotingskoers en de toekomstige relatie met de Verenigde Staten.

Gevolgen voor financiële markten en monetair beleid

• Valutamarkt onderschat risico’s: Ondanks het reële risico op politieke verlamming is de éénweekse implied volatility op usd-jpy lager dan de éénmaandsvolatiliteit. Marktpartijen lijken het risico van beleidsvertragingen en een leiderschapswissel nog niet volledig te hebben in geprijsd.
• Yen kan fors versterken bij leiderschapswissel: Bank of America waarschuwt dat een machtswisseling binnen de LDP de yen richting ¥155 kan stuwen. Valutastrategen wijzen erop dat risk reversals al neigen naar een sterkere yen.
• Verlengd verkiezingsweekend vergroot schommelingsrisico: Door de nationale feestdag op 21 juli konden binnenlandse markten maandag niet reageren. De liquiditeit blijft laag tot na 22 juli, wat volatiliteit in de yen en obligatiemarkten kan versterken.
• Beperkt ruimte voor renteverhoging: Een renteverhoging tijdens de beleidsvergadering van de Bank of Japan op 30–31 juli lijkt nu uitgesloten. Verdere verkrapping wordt waarschijnlijk uitgesteld tot begin 2026, afhankelijk van de duur van de politieke onzekerheid.
• CTAs blijven netto-kopers van yen: Technische handelaren blijven posities in de yen opbouwen. Dat impliceert dat een eventuele initiële marktreactie – zoals een zwakkere yen – reflexmatig kan worden gecorrigeerd.

Politieke impact

• Coalitie verliest grip op wetgeving: Zonder meerderheid in het Hogerhuis is de regering afhankelijk van ad-hoc steun voor elke wet. Dit vergroot het risico op wetgevend vacuüm, langdurige onderhandelingen of een instabiele brede coalitie.
• Scenario's variëren van compromis tot crisis: Mogelijke uitkomsten zijn: een uitgeklede samenwerking met oppositiepartijen, een intern leiderschapsdebat, of zelfs een motie van wantrouwen die kan leiden tot het aftreden van het kabinet of vervroegde Lagerhuisverkiezingen.
• Ishiba onder druk binnen LDP: Hoewel hij verklaart aan te blijven, groeit de interne druk. In eerdere jaren (1989, 1998, 2007) leidden vergelijkbare verliezen binnen enkele weken tot het aftreden van premiers Uno, Hashimoto en Abe.
• Aanzwellende kritiek sinds Abe’s dood in 2022: Ishiba wordt door partijgenoten als minder effectief en inspirerend beschouwd dan zijn voorganger. Het politieke vacuüm sinds Abe’s dood heeft geleid tot groeiende verdeeldheid binnen het conservatieve kamp.
• Nieuwe rechtse partijen winnen terrein: De populistische Sanseito-partij, die een streng anti-immigratieprogramma voert, wint fors met 10–22 zetels. Traditioneel LDP-electoraat is afgesnoept door dit soort partijen.

Economische beleidsimplicaties

• Belastingverlagingen en extra uitgaven dreigen: Oppositiepartijen pleiten voor een verlaging van de consumptiebelasting en extra overheidsuitgaven. Als deze plannen worden uitgevoerd, stijgt het begrotingstekort aanzienlijk.
• Structurele risico’s voor schuldenpositie: Permanente belastingmaatregelen – zoals het afschaffen van de benzineaccijns – zouden de staat jaarlijks tot ¥1,5 biljoen kosten, ofwel 0,2–0,3% van het BBP. Dat verhoogt de druk op een al kwetsbare schuldpositie (circa 235% van het bbp).
• Beperkt effect op inflatie, maar groot effect op vertrouwen: Analisten ramen dat een verlaging van de benzineaccijns de inflatie met 0,2–0,3 procentpunt zou drukken, maar het effect op consumentenbestedingen is gering. Wel schaadt het het vertrouwen in de langetermijnfinanciën van de staat.
• Cashtransfers of structurele verlichting? Ishiba's eigen plan omvat ¥3 biljoen aan eenmalige uitkeringen (0,5% bbp). Analisten geven de voorkeur aan eenmalige uitgaven boven structurele belastingverlagingen.
• Herfstbegroting vereist oppositiesteun: Ongeacht deze verkiezingsuitslag had de coalitie al geen meerderheid meer in het Lagerhuis. Voor de aanvullende begroting in het najaar – ter waarde van ¥3 biljoen – is samenwerking met de oppositie hoe dan ook onvermijdelijk.

Sociale en maatschappelijke thema's

• Druk op immigratiebeleid neemt toe: Kleinere partijen willen strengere immigratieregels, beperkingen op toerisme en het tegengaan van islamitische instroom.
• Onvrede over koopkracht en ongelijkheid: Kiezers maken zich zorgen over de stijgende prijzen, stagnatie van lonen en de houdbaarheid van sociale zekerheidsstelsels. Deze thema’s speelden een grote rol in de verkiezingsuitslag en zullen nog meer aandacht krijgen.

Tijdlijn en wat komt er nu

• Stemmen gesloten op 20 juli, uitslagen bevestigd op 21 juli: De definitieve zetelverdeling is bevestigd door NHK; de coalitie heeft definitief haar meerderheid verloren.
• Vóór Obon-periode cruciale weken: De weken tot het Obon-reces in augustus zijn bepalend. Dan wordt duidelijk of premier Ishiba politiek kan overleven of dat een leiderschapsstrijd volgt.
• Focus verschuift naar drie assen: De markt zal nu scherp letten op (1) de leiderschapspositie van Ishiba, (2) het al dan niet doorgaan van belastingmaatregelen, en (3) de voortgang in de handelsbesprekingen met de VS vóór de deadline van 1 augustus.

Conclusie

Het verlies van de meerderheid in het Hogerhuis bevestigt de kwetsbaarheid van de Japanse coalitie. Het economische en politieke beleid komt in een impasse terecht op een moment van mondiale onzekerheid, stijgende renteverwachtingen en spanningen met de Verenigde Staten.

Financiële markten lijken deze risico’s nog niet volledig te hebben in geprijsd, maar de komende dagen zal die realiteit waarschijnlijk zichtbaar worden in de yen, obligatiemarkt en verwachtingen rond de Bank of Japan. Premier Ishiba’s positie is ernstig verzwakt, en Japan staat aan de vooravond van een periode van verhoogde politieke instabiliteit met directe financiële implicaties.

Maar zoals altijd zijn markten opportunistisch, en ook in dit geval kan de schade beperkt blijven.

Wil je alle artikelen kunnen lezen en elke podcast beluisteren? Neem dan een abonnement en krijg toegang tot alle artikelen en de database met duizenden berichten.